Waarom de UPV Textiel?

De Nederlandse en Europese wetgeving stimuleert een circulaire economie steeds meer. Met de invoering van een UPV (Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid) worden bedrijven die producten in Nederland op de markt brengen verantwoordelijk gemaakt voor de afvalfase van deze producten. Zo’n UPV hebben we al voor andere producten. Denk aan batterijen en sinds dit jaar ook kunststofhoudende voedselverpakkingen (SUP-wet). Voor textiel werd in 2012 al een start gemaakt, maar deze werd in Nederland op de lange baan geschoven. Dit jaar is het dan eindelijk zo ver: de UPV Textiel zal omstreeks april definitief zijn en voor de zomer in werking treden.

Maar waarom een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid voor textiel? Misschien raad je het al: de textielindustrie is één van de meest vervuilende industrieën wereldwijd. Er worden veel grondstoffen verspild en de totale Europese milieudruk wordt voor tot 10% door textielconsumptie veroorzaakt. Gerecycled textiel heeft, afhankelijk van de vezel, een 4 tot 50 keer lagere milieudruk dan virgin textiel, zo bleek uit onderzoek van CE-Delft (2018). Om de milieudruk door textielconsumptie te verlagen, willen overheden daarom hoogwaardige recycling en hergebruik stimuleren.

Doelstellingen van het Besluit UPV Textiel

De overheid stelt als doel om in 2025 50% van de in de handel gebrachte textielproducten voor te bereiden voor hergebruik of textiel. In 2030 moet dit 75% zijn. Er is serieus werk aan de winkel, want op dit moment zitten we naar schatting op 35% in Nederland.

Binnen deze doelstellingen geldt een minimum voor het voorbereiden voor hergebruik in het algemeen en het hergebruik in Nederland. Dit gaat om het controleren, schoonmaken of repareren zodat producten of delen hiervan weer opnieuw gebruikt kunnen worden.

Ook moet in 2025 een kwart van het textiel dat gerecycled wordt vezel-tot-vezel gerecycled worden. Dit is een vorm van hoogwaardige recycling waarbij textielafval vervezeld wordt tot textielvezels en opnieuw kunnen worden gebruikt als grondstof voor kleding of huishoudtextiel. In 2030 moet dit een derde van al het gerecyclede textiel zijn.

Om welke producten gaat de UPV Textiel?

De wetgeving richt zich op consumentenkleding, bedrijfskleding, bed-, tafel- en huishoudlinnen. Daar vallen dus onder andere kledingstukken, beddengoed, theedoeken en handdoeken onder. Producten die niet binnen deze wetgeving vallen zijn schoenen, tassen, riemen, gordijnen, bedspreien, dekens, zeilen en vaatdoeken.

De praktische kant: wat gaat er veranderen wanneer de UPV Textiel in werking treedt?

Het verhaal is duidelijk en de doelstellingen zijn geformuleerd. Het klinkt als een geweldig en ambitieus plan, maar deze resultaten gaan we natuurlijk niet zomaar behalen. Er is werk aan de winkel. Voor bedrijven die textiel als eerste op de Nederlandse markt brengen, dat wil zeggen door productie of door import vanuit het buitenland, kan de impact groot zijn. Zij moeten de eindgebruiker stimuleren het textiel aan het einde van de levensfase in te leveren zodat het hergebruikt of gerecycled kan worden.

Het voorlopige besluit stelt namelijk dat producenten en importeurs een inzamelsysteem moeten opzetten dat het hele jaar beschikbaar is en kosteloos inzamelen voor de eindgebruiker mogelijk maakt – ook nadat de doelstellingen zijn behaald. Op dit moment zijn gemeenten verantwoordelijk voor de inzameling van huishoudelijk afval, waaronder textielafval. Met dit besluit verschuift die verantwoordelijkheid naar de producent, wat het aannemelijk maakt dat producenten afspraken gaan maken met gemeenten.

Een positieve ontwikkeling

De invoering van de UPV Textiel is in onze ogen zeer positief: textielrecycling en oude kleding inleveren wordt hiermee gestimuleerd. Zo krijgen kostbare grondstoffen een nieuwe toepassing. Vanuit De Ridder stimuleren we dit al bij klanten: we kunnen in wasruimtes bakken plaatsen waarin kleding, beddengoed en ander textiel aan het einde van de levensduur kan worden gedeponeerd, zodat deze bij het Frankenhuis kunnen worden vervezeld tot grondstoffen voor bijvoorbeeld garen of isolatiemateriaal. Wat de mogelijkheden zijn is onder andere afhankelijk van het aantal kilo’s afgedankt textiel in een periode.

Wat zijn de verwachte kosten en wie gaat dit betalen?

Het opzetten van een inzamelsysteem gaat geld kosten. Daarnaast moeten er een hoop gegevens worden geregistreerd, gemonitord en gerapporteerd. De schatting in het voorlopige Besluit dat de Tweede Kamer in april 2022 publiceerde, komen neer op €0,24 tot €0,57 per kilo textiel. De Stichting UPV Textiel, welke een producentenorganisatie vormen en collectieve inzameling willen realiseren in Nederland, schat de kosten op gemiddeld €0,06 per textielproduct. Dit zijn kosten die de producent of importeur draagt, echter zullen deze door de gehele keten worden doorbelast en waarschijnlijk voor de rekening van de eindgebruiker worden.

Vervolgstappen: dit staat ons te wachten

Als medewerker binnen de zorg of in een gesloten instelling hoef je voorlopig nog niets te doen. Wel is het goed om met jouw leveranciers van textielproducten om tafel te gaan en na te denken over meer circulaire processen. Is het plaatsen van inzamelbakken in de wasruimtes bij jullie bijvoorbeeld een idee? Op deze manier kost het geen geld, misschien levert het zelfs iets op.

Voor producenten en importeurs is er op dit moment nog het een en ander onduidelijk.

In april dit jaar wordt naar verwachting het definitieve Besluit UPV Textiel gepubliceerd.

Deze treedt in juni of juli dit jaar in werking. Dit houdt in dat producenten en importeurs moeten gaan rapporteren hoeveel textiel ze op de Nederlandse markt brengen en een inzamelsysteem moeten gaan inrichten. Dat kan individueel, of zoals Stichting UPV Textiel beoogd collectief.

Binnen 6 weken na de inwerkingtreding moeten textielproducenten en –importeurs al een eerste rapportage indienen.

Als meer dan 65% van de producenten en importeurs uiterlijk in 2024 spontaan deelnemen aan de producentenorganisatie Stichting UPV Textiel, wordt het ook voor de andere 35% verplicht hieraan deel te nemen en wordt het collectief de norm. Hoe en door wie de inzameling in Nederland gaat gebeuren, zal de toekomst dus uitwijzen.

Meer weten over de UPV Textiel?

Heb je vragen over de aankomende wetgeving? Schroom dan niet contact met ons op te nemen. We denken graag met je mee. Wil je – los van deze wetgeving – samen met ons kijken hoe we jullie processen meer circulair kunnen inrichten? Bijvoorbeeld door leveringen te combineren, verpakkingsmateriaal te hergebruiken of textiel kunnen inzamelen voor recycling? Ook dan staan we voor je klaar.